Bedenimizin ürettiği hiçbir şey işlevsiz değildir, tükürük de ) bunlardan biridir. Ama genelde bu salgının ne işe yaradığını, özelliklerini ve önemini pek düşünmeyiz. Üstelik vücudumuza çok önemli faydaları vardır. Kıymetini kaybedince anlarsın cümlesi aslında tükürüğü anlatmak için oldukça uygundur.
Tükürük ağzımızı sulandıran bir sıvıdır ve dilin altındaki tükürük bezleri aracılığıyla üretilir. Çoğunlukla sudan oluşur ancak içinde mukus, elektrolitler, bazı enzimler ve anti bakteriyel bileşikler de barındırır. Berrak ve renksizdir.
Yediğimiz her şey önce ağızda sindirilmeye başlar. Çiğneme, tükürük oluşumunu harekete geçirir ve ağız içinde kayganlığı sağlayarak yiyecekleri ıslatıp yutmayı kolaylaştırır. İçeriğindeki enzimler sindirme işleminin başlamasına neden olur. Bu sıvı- önemi özellikle ağız kuruluğu yaşandığında daha iyi anlaşılır çünkü tükürüksüzlük hem yutma eylemini hem de tat almayı olumsuz yönde etkiler.
Tükürük bezlerinde üretilen tükürük sürekli ağız ortamına akıtılır. Dişlerin üzerini yıkar, mekanik olarak temizler, bakterilerin ürettiği asitleri tamponlar, çürüğe karşı korur. İçeriğinde bulunan bazı proteinler de yararlı bakterilerin diş ve dişetlerine tutunmasında önemli rol oynayarak şiddetli enfeksiyonları önler. Ayrıca asit baz dengesini sabit tuttuğundan hastalık yapıcı mikropların faaliyetine engel olur. Birçok özelliğinden dolayı mikropların çoğalmasını önler.
Tükürüğün faydaları, tahmin edilenden çok daha fazladır. Ve özellikle ilaç zehirlenmelerinde rol oynayan maddeler, bu sıvı yardımıyla zararsız hâle getirilir. Mesela kurşun, civa ve bizmut gibi ağır metallerin iyonları, tükürükle dışarı atılır. Hatta tükürük içindeki alkol miktarından faydalanılarak trafik kazalarında sürücülerin alkollü olup olmadıkları tespit edilebilir.
Tükürük, yutulduktan sonra da görevine devam eder. Eğer tahriş edici gıdalar yutulur veya kişinin mide-bağırsakla ilgili bir rahatsızlığından dolayı bulantısı olursa, yutulan tükürük mide bağırsak kanalındaki tahriş edici maddeleri sulandırmak veya asit oranını düşürmek suretiyle de rahatsızlığın atlatılmasına yardımcı olur.
Bir günde salgılanan tükürük miktarı ortalama 1 -1.5 litredir Bu miktar, insandan insana farklılık gösterebilir ve uyku esnasında çok azalır. Ancak ortalama bir hesap yapıldığında sağlıklı bir insanın yılda 365 litre tükürük salgıladığı söylenebilir.
